ฮีดสิบสอง
ฮีด หมายถึงจารีต หรือ ข้อปฏิบัติ
ฮีดที่ ๑ บุญเข้ากรรม
ฮีดที่ ๒ บุญคูณลาน
ฮีดที่ ๓ บุญข้าวจี่, บุญมาฆะบูชา
ฮีดที่ ๔ บุญพระเวส
ฮีดที่ ๕ บุญสงกรานต์
ฮีดที่ ๖ บุญบั้งไฟ, บุญวิสาขะบูชา
ฮีดที่ ๗ บุญซำฮะ เลี้ยงปู่ตา
ฮีดที่ ๘ บุญเข้าพรรษา
ฮีดที่ ๙ บุญข้าวประดับดิน
ฮีดที่ ๑๐ บุญข้าวสาก
ฮีดที่ ๑๑ บุญออกพรรษา ปวารณา
ฮีดที่ ๑๒ บุญกฐิน
ครองสิบสี่
ครอง หมายถึง แนวทาง หรือทำนองคลองธรรม
- เมื่อข้าวกล้าเป็นฮวงเป็นหมากแล้วอย่าฟ้าวกินก่อน ให้เอาทำบุญให้ทานแก่ผู้มีศีลก่อน แล้วค่อยกินภายหลัง
- อย่าโลภ ล่ายตายอย ถอยตาชั่ง อย่าจ่ายเงินแดง อย่าแปงเงินด้วง และอย่ากล่าวคำหยาบช้า กล้าแข็งต่อกัน
- ให้พร้อมกันทำรั้วหรือกำแพงล้อมวัดวาอารามและบ้านเรือนของตน แล้วปลูกหอเทวดาไว้ ๔ มุมของหมู่บ้านและมุมเรือนตน
- เมื่อจักขึ้นเฮือนนั้นให้ส่วยล้างตีนเสียก่อนจึงขึ้น
- เมื่อเถิงวันศีล ๗ – ๘ – ๑๔ – ๑๕ ให้สมมา (ขอขมา) ก้อนเส้า แม่คีไฟ หัวขั้นได และประตูที่ตนอาศัยซู่ค่ำคืน
- เมื่อจักนอนให้เอาน้ำส่วยล้างตีนก่อนจึงนอน
- เถิงวันศีล ให้เอาดอกไม้ธูปเทียนสมมาผัวแห่งตน และเถิงวันอุโบสถให้แต่งดอกไม้ ธูปเทียนไปเคนพระสังฆะเจ้า
- เถิงวันศีลดับ ศีลเพ็ง ให้นิมนต์พระสังฆะเจ้ามาสูตรมงคุลเฮือน และทำบุญใส่บาตร
- เมื่อพระภิกษุมาบิณฑบาตนั้น อย่าให้เพิ่นคองถ้า และเวลาใส่บาตรก็อย่าซูนบาตร และยามใส่บาตรนั้นอย่าใส่เกิบกั้งฮ่มผ้าปกหัวอุ้มหลาน หรือถือเครื่องศาสตราอาวุธ
- เมื่อพระภิกษุเข้าปริวาสกรรม ให้แต่งขันดอกไม้ ธูปเทียนและเครื่องอัฏฐะบริขารไปถวายท่าน
- เมื่อเห็นพระภิกษุผ่านมา ให้นั่งลงยกมือไหว้แล้วค่อยเจรจา
- อย่าเหยียบเงาพระภิกษุ ผู้มีศีลบริสุทธิ์
- อย่าเอาอาหารเงื่อนตนกินแล้วเป็นทานแก่สังฆะเจ้า และเอาไว้ถ้าผัวกิน
- อย่าเสพกามคุณในวันศีล วันเข้าพรรษา ออกพรรษา วันมหาสงกรานต์ ถ้าดื้อเฮ็ด ได้ลูกหลานมาจะบอกยากสอนยาก