ทิศทั้ง ๖

ทิศทั้ง  ๖

        ๑.  ปุรัตถิมทิศ  คือ ทิศเบื้องหน้า 

         มารดาบิดาบุตรพึงบำรุงด้วยสถาน  ๕

1. ท่านเลี้ยงมาแล้ว  เลี้ยงท่านตอบ
2. ช่วยทำกิจของท่าน
3. ดำรงวงศ์สกุล  (รักษาชื่อเสียงของวงศ์ตระกูล)
4. ประพฤติตนให้เป็นคนควรรับทรัพย์มรดก
5. เมื่อท่านล่วงลับไปแล้ว  ทำบุญอุทิศให้ท่าน ฯ

         มารดาบิดาได้รับบำรุงฉะนี้แล้วย่อมอนุเคราะห์บุตรด้วยสถาน  ๕

1. ห้ามมิให้ทำความชั่ว
2. ให้ตั้งอยู่ในความดี
3. ให้ศึกษาศิลปวิทยา
4. หาภรรยาที่สมควรให้
5. มอบทรัพย์ให้ในสมัย

          ๒.  ทักขิณทิส  คือ  ทิศเบื้องขวา 

          อาจารย์ศิษย์พึงบำรุงด้วยสถาน  ๕

1. ด้วยลุกขึ้นยืนรับ
2. ด้วยเข้าไปยืนคอยรับใช้
3. ด้วยเชื่อฟัง
4. ด้วยอุปัฏฐาก
5. ด้วยเรียนศิลปวิทยาโดยเคารพ

              อาจารย์ได้รับบำรุงฉะนี้แล้วย่อมอนุเคราะห์ศิษย์ด้วยสถาน ๕

1. แนะนำดี
2. ให้เรียนดี
3. บอกศิลปะให้สิ้นเชิง  ไม่ปิดบังอำพราง
4. ยกย่องให้ปรากฏในเพื่อนฝูง
5. ทำความป้องกันในทิศทั้งหลาย  (คือจะไปในทางทิศไหนก็ไม่อดอยาก)

  ๓.  ปัจฉิมทิส  คือ ทิศเบื้องหลัง  ภรรยา

       สามีพึงบำรุงด้วยสถาน  ๕

1. ด้วยยกย่องนับถือว่าเป็นภรรยา
2. ด้วยไม่ดูหมิ่น
3. ด้วยไม่ประพฤติล่วงใจภรรยา
4. ด้วยมอบความเป็นใหญ่ให้
5. ด้วยให้เครื่องแต่งตัว

                ภรรยาได้รับบำรุงฉะนี้แล้วย่อมอนุเคราะห์สามีด้วยสถาน ๕

1. จัดการงานดี (งานภายในบ้านให้เรียบร้อย)
2. สงเคราะห์คนข้างเคียงของสามีดี
3. ไม่ประพฤติล่วงใจสามี
4. รักษาทรัพย์ที่สามีหามาได้ไว้ (ใช้จ่ายอย่างมีคุณค่า)
5. ขยันไม่เกียจคร้านในกิจการทั้งปวง

  ๔.  อุตตรทิส  คือ ทิศเบื้องซ้าย  มิตร

      กุลบุตรพึงบำรุงด้วยสถาน  ๕

1. ด้วยให้ปัน (เสียสละเอื้อเฟื้อแบ่งปัน)
2. ด้วยเจรจาถ้อยคำไพเราะ
3. ด้วยประพฤติประโยชน์ (ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน)
4. ด้วยความเป็นผู้มีตนเสมอ (ทำตัวให้เสมอต้นเสมอปลาย)
5. ด้วยไม่แกล้งกล่าวให้คลาดจากความจริง

               มิตรได้รับบำรุงฉะนี้แล้วย่อมอนุเคราะห์กุลบุตรด้วยสถาน ๕

1. รักษามิตรผู้ประมาทแล้ว
2. รักษาทรัพย์ของมิตรผู้ประมาทแล้ว
3. เมื่อมีภัย  เอาเป็นที่พึ่งพำนักได้
4. ไม่ละทิ้งในยามวิบัติ
5. นับถือตลอดถึงวงศ์ญาติของมิตร

  ๕.  เหฏฐิมทิส  คือ ทิศเบื้องล่าง  บ่าว 

      นายพึงบำรุงด้วยสถาน  ๕

1. ด้วยจัดการงานให้ทำตามสมควรแก่กำลัง
2. ด้วยให้อาหารและรางวัล (ให้ค่าแรงที่เหมาะสมกับงานที่ทำ)
3. ด้วยพยาบาลในเวลาเจ็บไข้
4. ด้วยแจกของมีรสแปลกประหลาดให้กิน
5. ด้วยปล่อยในสมัย (ปล่อยให้มีการหยุดงานในบางโอกาส)

                  บ่าวได้รับบำรุงฉะนี้แล้วย่อมอนุเคราะห์นายด้วยสถาน  ๕

1. ลุกขึ้นทำงานก่อนนาย
2. เลิกการงานทีหลังนาย
3. ถือเอาแต่ของที่นายให้
4. ทำงานให้ดีขึ้น
5. นำคุณของนายไปสรรเสริญในที่นั้น ๆ

๖.  อุปริมทิส  คือ ทิศเบื้องบน  สมณพราหมณ์

      กุลบุตรพึงบำรุงด้วยสถาน  ๕

1. ด้วยกายกรรม  คือทำอะไร ๆ ประกอบด้วยเมตตา
2. ด้วยวจีกรรม  คือพูดอะไร ๆ ประกอบด้วยเมตตา
3. ด้วยมโนกรรม  คือคิดอะไร ๆ ประกอบด้วยเมตตา
4. ด้วยยินดีต้อนรับเข้าบ้านเรือนด้วยความเต็มใจ
5. ทำการบูชาด้วยอามิสทาน  ถวายบำรุงด้วยปัจจัย  ๔

                  สมณพราหมณ์ได้รับบำรุงฉะนี้แล้วย่อมอนุเคราะห์กุลบุตร ด้วยสถาน  ๖

1. ห้ามไม่ให้กระทำความชั่ว
2. ให้ตั้งอยู่ในความดี
3. อนุเคราะห์ด้วยน้ำใจงาม
4. ให้ได้ฟังสิ่งที่ยังไม่เคยฟัง
5. ทำสิ่งที่เคยฟังแล้วให้แจ่มแจ้ง
6. บอกทางสวรรค์ให้