วิธีขอขมาลาโทษ
ในเมื่อได้ล่วงเกินพระรัตนตรัยก็ดี บิดามารดา ปู่ยาตายาย ครูอุปัชฌาย์อาจารย์ ตลอดผู้มีอุปการคุณก็ดี ทางกาย วาจา ทางใจ ทำให้ท่านหนักใจ เสียใจ โทมนัสขัดเคืองใจ น้อยใจจนน้ำตาไหลแล้ว ถือว่าเราทำกรรมหนัก บาปกรรมทั้งหมดนี้จะเกิดเป็นพลังอันใหญ่หลวงขัดขวางความเจริญทุกอย่าง และกั้นกระแสจิตของเราไม่ให้เข้าถึงคุณงามความดี คือ ความสงบได้ แม้เราจะตั้งใจประพฤติปฏิบัติ ใช้ความเพียรพยายามเพียงใดก็ตาม ก็ไม่สามารถทำจิตให้เข้าถึงความสงบได้เลย นอกจากเรารู้สึกผิดพลาดแล้วแก้ไข คือ ชำระบาปนั้นด้วยการขอขมาลาโทษต่อหน้าท่าน ถ้าท่านเหล่านั้นถึงแก่กรรมแล้ว เราจะต้องไปขอขมาที่หลุมฝังศพ หรืออัฐิของท่าน ก็ขอให้ใช้วิธีขอขมาลาโทษลับหลัง
วิธีขอขมาลาโทษลับหลังนั้น ให้นิมนต์พระภิกษุ ๔ รูป หรือเกินกว่านั้นก็ได้ คือ ให้ครบองค์สงฆ์ เพื่อให้ท่านเป็นสักขีพยานทำหน้าที่รับขันขอขมาลาโทษแทน บิดามารดา เป็นต้น
เมื่อเราตั้งใจทำการขอขมาลาโทษลับหลังดังกล่าวนี้แล้ว บาปกรรมที่เราได้ทำผิดต่อท่านทั้งหมดนั้นจึงระงับหายไป เมื่อบาปกรรมหมดไปแล้ว จิตใจของเราจึงจะบริสุทธิ์ เข้าถึงความสงบ คือ สามารถได้บรรลุสมาธิ สมาบัติ มรรค ผล นิพพานได้
เหตุดังนั้น จึงขอให้พยายามสำรวมระมัดระวังเป็นกรณีพิเศษด้วย
คำขอขมาลาโทษ
ยกเครื่องขอขมาลาโทษ มีดอกไม้ธูปเทียนเป็นต้น ประคองไว้ระหว่างอก ตั้งนะโม ๓ จบ แล้วกล่าวต่อไปว่า
“ภันเต” ข้าแต่ท่านผู้เจริญ, ข้าพเจ้าทั้งหลาย, ได้น้อมนำมาแล้ว, ซึ่งเครื่องสักการะบูชา, มีดอกไม้ธูปเทียนเป็นต้น, เพื่อมาขอขมาลาโทษ, ด้วยกายกรรม ๓, วจีกรรม ๔, มโนกรรม ๓, บาปกรรมเหล่าใดแล, ที่ข้าพเจ้าทั้งหลาย, ได้สพประมาทพลาดพลั้ง, ล่วงเกิน, ต่อพระรัตนตรัย, บิดามารดา, ปู่ยาตายาย, ครูอุปัชฌาย์อาจารย์, ตลอดท่าน, ผู้มีอุปการคุณทั้งหลายเป็นต้น, ขอพระรัตนตรัย, บิดามารดา, ปู่ย่าตายาย, ครูอุปัชฌาย์อาจารย์, ตลอดท่านผู้มีอุปการคุณทั้งหลาย, ได้โปรดเมตตา, ยกโทษ, อโหสิกรรม, ให้แก่ข้าพเจ้าทั้งหลายด้วย, อย่าได้เป็นบาปเป็นกรรม, เป็นเวรเป็นภัย, ต่อไปในภายภาคหน้า, และข้าพเจ้าทั้งหลาย, จักไม่กระทำอีก, จักไม่พูดอีก, จักไม่คิดอีก, จะตั้งจิตสำรวม, ระมัดระวัง, ในความผิดพลาดนั้นๆ, ไม่ให้มันเกิดขึ้นอีก, ตลอดชีวิต.
ขออานิสงส์แห่งบุญกุศล, คุณงามความดี, บารมีธรรมทั้งหลาย, โดยเฉพาะ, การขอขมาลาโทษในครั้งนี้, ขอจงเป็นเดชะพลวะปัจจัย, ให้ข้าพเจ้าทั้งหลาย, จงถึงซึ่งความสุข, ความเจริญ, สงบร่มเย็น, ในชีวิต, หน้าที่การงาน, การศึกษา, ทั้งทางโลก, ทางธรรม, และขอให้มีโอกาส, ได้ประพฤติปฏิบัติธรรม, นำตนให้พ้นจากความทุกข์, ถึงสุขอันไพบูลย์, กล่าวคือ มรรคผลนิพพาน, ในที่ทุกสถาน, ในกาลทุกเมื่อ ตลอดไป, จงทุกท่านทุกคนเทอญ ฯ